Hoạt động xuất khẩu (XK) năm 2014 đã khép lại, với mảng màu chủ đạo là sáng sủa. Tuy vậy, vẫn còn bộc lộ yếu điểm là vấn đề nhập siêu dịch vụ. Bởi, theo thống kê, giá trị XK dịch vụ năm 2014 của Việt Nam đạt 11 tỷ USD, tăng 2,8% so với năm 2013, nhưng nhập khẩu dịch vụ lại đạt 15 tỷ USD, tăng 5,6% so với năm 2013.
Nhập siêu dịch vụ năm 2014 là 4 tỷ USD và có xu hướng tăng lên trong vài năm gần đây, chủ yếu do việc nhập khẩu dịch vụ vận tải và bảo hiểm. Đến nay, phần lớn hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài về Việt Nam vẫn do doanh nghiệp (DN) nước ngoài thực hiện. Đây là bằng chứng cho thấy những bất lợi khi Việt Nam thực hiện các cam kết mở cửa thị trường dịch vụ trong khuôn khổ WTO khi DN “nội” hầu hết không đủ khả năng thực hiện.
Vấn đề này sẽ trở nên khó lường hơn khi năm 2015 Việt Nam sẽ tham gia đầy đủ vào Cộng đồng kinh tế ASEAN cũng như tích cực đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Nói một cách nôm na, theo cam kết các bên tham gia “sân chơi” chung sẽ phải thực hiện việc “mở toang” thị trường cho DN của nhau thâm nhập, với thuế suất thấp hoặc bằng 0% theo nguyên tắc công bằng và tự do hóa thương mại.
Trong khi đó, DN vận tải biển và bảo hiểm trong nước còn yếu, lép vế nhiều so với DN “ngoại”, là điều ai cũng nhận thấy. Điển hình là tình trạng có một số tàu đang bị giữ tại cảng nước ngoài do vi phạm quy định chung, chủ yếu là không đủ điều kiện hoạt động. Công nghệ khai thác lạc hậu, mức độ tự động hóa thấp, cước phí cao dẫn đến giảm sức cạnh tranh. Nói cách khác, nhiều chủ hàng chưa an tâm khi thuê DN Việt đảm nhận việc vận tải hàng hóa và các dịch vụ liên quan.
Tham gia các khu vực thị trường tự do luôn có mặt lợi và bất lợi. Câu trả lời không thể có mẫu số chung và “cuộc chơi” chỉ dành cho những đơn vị nắm bắt được tình hình, chủ động lập phương án ứng phó, cạnh tranh được với DN “ngoại” để tồn tại. Nếu diễn biến ngược lại, thì mức nhập siêu dịch vụ sẽ còn tiếp tục tăng và số lượng DN “ngoại” lấn át thị trường sẽ càng nhiều.
