PV: Thưa ông, có ý kiến cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam đang ở trong tình trạng cầm cự chờ đợi nguồn lực mới giúp hồi phục nền kinh tế. Ông đánh giá thế nào về ý kiến này?

TS Phùng Văn Hùng: Phải thấy rằng nền kinh tế của Việt Nam trong 3 năm qua cực kỳ khó khăn. Nói “cầm cự” ở đây là bởi đối với những doanh nghiệp có tiềm năng thì mục tiêu của họ là duy trì hoạt động để vượt qua những khó khăn này và đợi thời cơ để tăng tốc. Còn đối với những doanh nghiệp mà hoạt động trong những năm qua chưa được bài bản thì đã phải trả giá.

Trong bối cảnh đất nước ta đang hội nhập rất sâu vào nền Kinh tế thế giới thì thực ra lúc này chúng ta cũng đang mong chờ kinh tế thế giới ấm lên. Qua những kết quả của kinh tế thế giới năm 2013 thì thấy là nền kinh tế thế giới có triển vọng hồi phục trong năm 2014. Bên cạnh đó, những chính sách mà nhà nước ta thưc hiện trong thơi gian qua đã dần dần mang lại hiểu quả bước đầu.

Vì thế tôi cho rằng có thể nói rằng những doanh nghiệp mà hiện giờ vẫn đang tồn tại thì cũng chính là đang cầm cự và mong đợi thời gian tới khá khẩm hơn.

Tuy nhiên, nếu nói rằng cầm cự để đợi thời cơ, chờ nguồn lực mới thì theo tôi là cũng chưa hẳn như vậy. Nguồn lực từ đâu, thời cơ đến từ đâu nếu như bản thân các doanh nghiệp không tự vận động. Chẳng có ai chết thay mình cả.

Vậy theo ông thì trong thời gian tới nền kinh tế Việt Nam sẽ có những động lực nào để sáng sủa hơn?

Trước hết ta phải thấy rằng sự kiên định của Chính phủ với chủ trương ổn định kinh tế vĩ mô đã mang lại niềm tin và những kết quả ban đầu. Chúng ta vẫn tạo được niềm tin cho nhà đầu tư nước ngoài thể hiện ở việc kinh tế khó khăn nhưng đầu tư FDI vào Việt Nam vẫn tăng trưởng.

Động lực nữa đến từ các doanh nghiệp trong nước. Họ đã ý thức được việc muốn tồn tại và phát triên thì phải điều chỉnh, phải tái cơ cấu. Ngoài công cuộc tái cơ cấu do Nhà nước chủ trương theo Đề án thì chính các doanh nghiệp phải tự mình tái cơ cấu, tìm cho mình hướng đi làm sao cho chuẩn nhất, thay đổi cách quản lý điều hành để đạt hiệu quả cao nhất.

Nói về việc tái cơ cấu các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước, ông đánh giá thế nào về hoạt động thoái vốn đầu tư ngoài ngành trong năm nay?

Hoạt động này trong năm 2014 chắc chắn sẽ diễn ra rất sôi động. Có thể thấy là Chính phủ rất quyết tâm. Ngay từ đầu năm, Thủ tướng đã khẳng định dứt khoát sẽ thực hiện quyết liệt việc thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các Tập đoàn, tổng công ty nhà nước.

Thực tế thì chúng ta có thể thấy, mặc dù việc tái cơ cấu là hết sức cấp bách nhưng trong năm vừa rồi, việc triển khai chưa được như mong muốn. Nhưng trong năm tới chắc chắn việc này cần phải đẩy mạnh nếu muốn khôi phục nền kinh tế đất nước.

Tuy nhiên, thưa ông, việc thoái vốn này trước mắt đang bị vướng mắc ở quy định thoái vốn không thấp hơn mệnh giá. Làm sao để hoạt động này diễn ra suôn sẻ và sôi động được?

Nếu mà mình cứ khăng khăng phải theo quy định này thì việc thoái vốn rất khó khăn. Tôi cho rằng chắc chắn Chính phủ phải xem xét điều này, tức là sẽ phải cho phép bán bằng giá thị trường cho dù giá đó có thấp hơn mệnh giá. Đã bán trên thị trường là phải tuân theo quy luật thị trường. Trước đây tài sản có giá 10 đồng nhưng bây giờ thị trường chỉ đồng ý giá 6 đồng. Là người bán, doanh nghiệp nhà nước cảm thấy mất mát, nhưng phải chấp nhận.

Quá trình thoái vốn này cũng diễn ra được mấy năm rồi nhưng tại sao chưa được như mong muốn? Đó là do cái nút thắt đầu tiên, chính là quy luật thị trường. Còn về chủ trương và ý chí chính trị thì Chính phủ đã có rồi.

Ngoài chủ trương và ý chí chính trị thì chúng ta còn phải xem xét cách làm cho phù hợp. So với các quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển hàng trăm năm thì Việt Nam thực sự chưa có kinh nghiệm xử lý trước những cuộc khủng hoảng tài chính lớn như thế này nên có thể lúng túng nhưng tôi tin rằng Nhà nước sẽ có giải pháp thích hợp.

Vậy theo ý kiến cá nhân của ông thì giải pháp như thế nào là thích hợp?

Theo tôi, một là đánh giá lại thực trạng từng tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước để xem mô hinh còn phù hợp không. Chúng ta tái cơ cấu không chỉ là thoái vốn mà là tìm ra mô hình quản lý mới để phát triển. Bên cạnh đó cần phân biệt trách nhiệm xã hội và nhiệm vụ kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước. Một doanh nghiệp nhà nước, nếu chúng ta giao cho cả trách nhiệmxã hội và trách nhiệm kinh doanh có lãi thì thật là khó. Như ở các nước khác, họ có các Doanh nghiệp công, không đặt mục tiêu có lãi mà làm việc công ích và được đánh giá trên hiệu quả phục vụ xã hội.

Thứ hai là phải có mô hình cơ chế quản lý hiệu quả nguồn vốn nhà nước. Cần quy được cụ thể trách nhiệm cho những người đứng đầu. Không thể đầu tư ngoài ngành tràn lan mà không phải chịu trách nhiệm. Khi mà trách nhiệm được giao rõ ràng, mô hình đúng sẽ đem lại hiệu quả.

Xin trân trọng cảm ơn ông.

Hải Minh