“Thành tựu lớn nhất của kinh tế Việt Nam năm 2015 chính là duy trì kinh tế vĩ mô ổn định, trong đó thể hiện rõ nét nhất là tốc độ tăng trưởng GDP đạt được 6,5%, cao hơn mục tiêu 6,2% đề ra; lạm phát kiểm soát ở mức thấp trong 10 năm trở lại đây…” – Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia Hà Huy Tuấn (trong ảnh) khẳng định như vậy khi trao đổi ý kiến với phóng viên (PV) báo Nhân Dân về bức tranh kinh tế năm 2015.
PV: Chỉ còn vài ngày nữa là kết thúc năm 2015. Theo ông, nhìn lại năm 2015, thành tựu lớn nhất của kinh tế nước ta là gì ?
Phó Chủ tịch Hà Huy Tuấn: Xét về tổng thể thì thành tựu lớn nhất của kinh tế Việt Nam năm nay là duy trì kinh tế vĩ mô ổn định, trong đó thể hiện rõ nét nhất là tốc độ tăng trưởng GDP đạt 6,5%, cao hơn mục tiêu 6,2% đề ra. Nếu nhìn vào bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động và đã tác động tới kinh tế trong nước thì có thể nói đây là mức tăng trưởng rất khả quan. Bên cạnh đó, chúng ta cũng tiếp tục kiểm soát lạm phát ở mức thấp, ước khoảng 1%, là mức thấp trong 10 năm trở lại đây. Ngoài ra, những lĩnh vực chủ yếu khác đều cho thấy kết quả tích cực, như: trong lĩnh vực tài khóa, cả thu và chi ngân sách đều hoàn thành kế hoạch, thậm chí còn vượt mức dự toán; lĩnh vực tiền tệ đã ổn định được thị trường tiền tệ, thị trường vàng, lãi suất và tỷ giá; cán cân thương mại được cải thiện với kim ngạch xuất khẩu vẫn tăng trưởng hơn năm trước trong bối cảnh giá dầu giảm mạnh, đồng thời an sinh xã hội được duy trì ổn định.
PV: Đâu là những nguyên nhân tác động đến tăng trưởng kinh tế khả quan này, thưa ông?
Phó Chủ tịch Hà Huy Tuấn:Để đạt được những thành tựu nêu trên, có nhiều nguyên nhân, nhưng có thể kể đến bốn nguyên nhân chính. Thứ nhất, sự quyết tâm và quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện các chiến lược, chính sách phát triển kinh tế – xã hội dưới sự chỉ đạo của Chính phủ. Thứ hai, phải nói đến vai trò giám sát của Quốc hội đã được đề cao và tăng cường. Thứ ba, là vấn đề lập pháp. Năm 2015, có rất nhiều luật mới được Quốc hội thông qua và triển khai thực hiện, trong đó có một số luật mang tính tiến bộ và được cả trong nước và dư luận quốc tế đánh giá cao như Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), Luật Đầu tư (sửa đổi)… cùng với việc triển khai nhiều nội dung của Hiến pháp mới đã tạo động lực cho kinh tế – xã hội thuận lợi hơn các năm trước. Cuối cùng là, sự nỗ lực và chủ động hơn của doanh nghiệp (DN). Năm 2015, bên cạnh việc rút kinh nghiệm, bài học và khắc phục những hạn chế của các năm trước, DN của chúng ta đã phát huy tính chủ động, sáng tạo và tích cực chuẩn bị cho thời kỳ tiếp theo.
PV: Nhưng thưa ông, bên cạnh những thành tựu đạt được, kinh tế năm 2015 vẫn bộc lộ nhiều khó khăn và hạn chế?
Phó Chủ tịch Hà Huy Tuấn: Đúng vậy. Chúng ta còn có một số vấn đề cần lưu ý. Trước tiên là tốc độ tăng trưởng trong lĩnh vực dịch vụ hầu như không thay đổi và chậm lại trong nông nghiệp (giảm từ 2,94% của năm 2014 xuống còn 2,08% năm 2015). Dấu hiệu chững lại của lĩnh vực nông nghiệp và dịch vụ không chỉ cho thấy khó khăn của lĩnh vực này, mà còn cho thấy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Việt Nam khó có thể cải thiện, vẫn phải tiếp tục dựa vào công nghiệp. Bên cạnh đó, một số vấn đề về tài khóa như nợ công, bội chi ngân sách và nghĩa vụ trả nợ so với thu ngân sách đều tăng. Mặc dù được coi là vẫn trong giới hạn an toàn nhưng tốc độ tăng nợ công nhanh và đã đến ngưỡng an toàn theo tính toán của các tổ chức quốc tế. Mục tiêu đưa nợ xấu xuống dưới 3% theo Nghị quyết của Quốc hội đã hoàn thành, tuy nhiên còn một số khoản vẫn cần xử lý tiếp. Cuối cùng là, lĩnh vực DN, nhất là các DN vừa và nhỏ vẫn còn gặp nhiều khó khăn (trong năm 2015, phần lớn DN phải dừng hoạt động hoặc giải thể, phá sản là DN quy mô nhỏ, có số vốn đăng ký dưới 10 tỷ đồng), trong khi quá trình cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vẫn còn chậm.
PV: Năm 2016 được coi là năm hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội và cả thách thức. Ông có thể đưa ra những dự báo về kinh tế nước ta năm 2016 và những giải pháp cần tập trung thực hiện?
Phó Chủ tịch Hà Huy Tuấn: Năm 2016 sẽ là năm hội nhập quốc tế tích cực với những hiệp định đã ký và chuẩn bị ký kết. Như vậy, nền kinh tế của chúng ta sẽ chịu nhiều tác động lớn hơn từ bối cảnh kinh tế thế giới. Vì vậy, theo tôi, có bốn vấn đề của kinh tế thế giới cần lưu ý. Trước hết là, sự biến động của kinh tế Trung Quốc, đặc biệt là tốc độ tăng trưởng dự báo có thể giảm và những thay đổi trong chính sách kinh tế của Trung Quốc. Tiếp đó, là những thay đổi chính sách kinh tế của Mỹ, nhất là chính sách tiền tệ. Mới đây, việc đồng nhân dân tệ được đưa vào rổ các đồng tiền dự trữ của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF); Trung Quốc tiếp tục giảm giá đồng nhân dân tệ và Mỹ nâng lãi suất đồng USD đang tác động tới kinh tế thế giới và sẽ có ảnh hưởng nhất định tới kinh tế Việt Nam. Biến động của giá dầu cũng là yếu tố cần được xem xét và cập nhật. Hiện giá dầu đang biến động rất lớn, trong những ngày gần đây đã thiết lập mức đáy mới. Với việc Quốc hội Mỹ cho phép xuất khẩu dầu mỏ thì khả năng nguồn cung về dầu trên thế giới sẽ tiếp tục tăng. Với tổng cầu của kinh tế thế giới được dự báo tăng ở mức khiêm tốn thì khả năng giá dầu đi xuống là tương đối cao. Điểm cuối cùng là những bất ổn về chính trị – xã hội ở một số nước và khu vực cũng tác động tới kinh tế của ta.
Xuất phát từ những yếu tố nêu trên cùng với những kết quả đạt được trong năm 2015, có thể dự báo kinh tế của nước ta sẽ tiếp tục phát triển. Các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội được Quốc hội thông qua có thể cơ bản được hoàn thành. Bên cạnh đó, chúng ta có thể tập trung vào một số giải pháp mang tính định hướng sau:
Thứ nhất, năm 2016 sẽ là năm triển khai các nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XII mà một trong những vấn đề trọng tâm sẽ là tạo môi trường phát triển và phát triển nguồn lực một cách hợp lý, hiệu quả là hết sức quan trọng, tạo tiền đề cho kế hoạch 5 năm tiếp theo.
Thứ hai, cần cụ thể hóa những quy định đã có trong Hiến pháp và trong các luật mới ban hành, đặc biệt là ưu tiên những điều khoản và đạo luật tác động tích cực tới sự phát triển của DN càng sớm càng tốt.
Thứ ba, phải duy trì được ổn định kinh tế vĩ mô, đây chính là tiền đề cho tăng trưởng và bảo đảm an sinh xã hội nói chung và là môi trường bảo đảm thực thi có hiệu quả các chính sách kinh tế – xã hội.
Thứ tư, tiếp tục thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế, trong đó nòng cốt vẫn là ba lĩnh vực trọng tâm là đầu tư, tài chính và DN. Để tái cơ cấu nền kinh tế tốt hơn, cần nghiên cứu và xây dựng những mục tiêu cụ thể với lộ trình rõ ràng hơn trong từng lĩnh vực gắn với tái cơ cấu ngành và tăng cường giám sát việc thực hiện mục tiêu và lộ trình này.
Thứ năm, đối với lĩnh vực tài khóa, cần tận dụng cơ hội hiện tại để cơ cấu lại các nguồn thu và khoản chi, bảo đảm chi tiêu ngân sách tiết kiệm và hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường công tác quản lý thu thuế. Về vấn đề nợ công, bên cạnh giảm dần tốc độ tăng nợ công, cần phải giảm dần mức bội chi ngân sách, đồng thời xử lý tốt các khoản nợ còn tồn đọng.
Thứ sáu, đối với lĩnh vực tiền tệ, cần tiếp tục điều hành một cách linh hoạt hơn, đồng thời với việc xử lý nợ xấu và quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng. Bên cạnh việc xử lý nợ xấu cũ, cần chú ý hạn chế phát sinh thêm nhiều khoản nợ xấu mới. Trong tái cơ cấu các tổ chức tín dụng, cần chú trọng nâng cao chất lượng quản trị nội bộ.
Thứ bảy, đẩy mạnh hơn nữa quá trình cổ phần hóa DNNN và quan tâm nhiều hơn nữa đến sự phát triển của các DN, nhất là DN vừa và nhỏ và DN hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp.
Thứ tám, phải thực hiện mạnh mẽ hơn các biện pháp cải cách hành chính. Cần nghiên cứu tăng cường hơn vai trò giám sát, cơ quan giám sát, những thiết chế độc lập để thực hiện giám sát với việc tách biệt giữa chức năng quản lý và giám sát và giữa chức năng hoạch định chính sách với chức năng quản lý, thực thi chính sách.
Cuối cùng là quan tâm và bảo đảm các chính sách an sinh xã hội, nhất là các chính sách liên quan đến người lao động và nông dân. Trong bối cảnh nền kinh tế phát triển ở mức cao hơn, phải luôn quan tâm tới những vấn đề an sinh xã hội (đặc biệt là ở nông thôn) với chất lượng tốt hơn là xu hướng phát triển chung của các nước trên thế giới.
PV: Xin trân trọng cảm ơn ông.
