Lãi suất cho vay đã giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong năm, trong khi lãi suất huy động vẫn tăng. Nghịch lý này khiến nhiều chuyên gia nhận định, lãi suất cho vay thời gian tới sẽ khó giảm thêm.
Lãi suất huy động tăng, lãi suất cho vay giảm mạnh
Tin tức trên báo Dân trí, Công ty Chứng khoán TPHCM (HSC) vừa công bố kết quả khảo sát lãi suất cho vay và huy động VND trong tháng 5/2016 với một số điểm đáng lưu ý. Trong khi lãi suất huy động VND tăng nhẹ thì lãi suất cho vay lại được nhiều ngân hàng điều chỉnh giảm mạnh.
Dữ liệu từ HSC cho thấy, lãi suất huy động bình quân của VND trong tháng 5 tăng nhẹ 0,01%, từ 6,06%/năm lên 6,07%/năm. Tính từ đầu năm tới nay, lãi suất huy động đã tăng 0,18% so với đầu năm và cao hơn 0,38% so với đáy là 5,69%/năm thiết lập vào tháng 5/2015
Một số ngân hàng đã tăng lãi suất huy động như: LienVietPostBank tăng đồng loạt ở tất cả các kỳ hạn từ 0,1 – 0,5%; MB tăng 0,1% đối với kỳ hạn 6 – 9 tháng và 0,3% đối với kỳ hạn 36 – 60 tháng; MaritimeBank, SCB và SHB tăng 0,1 – 0,3% đối với lãi suất kỳ hạn ngắn; VIB và Tienphongbank tăng 0,1 – 0,2% đối với lãi suất kỳ hạn 12 tháng.
Ngân hàng OCB và Ngân hàng Xây dựng có lãi suất huy động cạnh tranh nhất. Cụ thể, 2 ngân hàng này áp dụng lãi suất kỳ hạn ngắn (1 – 4 tháng) là 5,2 – 5,5%/năm; trung hạn (6 – 9 tháng) là 6,3 – 6,6%/năm và kỳ hạn dài (từ 12 tháng trở lên) là 7,1 – 7,9%/năm.
Trong khi lãi suất huy động bình quân trong xu hướng tăng thì lãi suất cho vay lại có xu hướng giảm. Theo đó, lãi suất cho vay bình quân giảm 0,08%, từ 9,35% trong tháng 4 xuống còn 9,27%/năm. Đây cũng là mức thấp nhất trong năm và thấp hơn 0,3% so với đầu năm.
Một số ngân hàng giảm lãi suất cho vay ở hầu hết các kỳ hạn, chẳng hạn như: Eximbank giảm 0,2 – 0,5%/năm; Techcombank giảm 1,5% và DongABank giảm 0,3%. Trong khi đó, ACB và Sacombank giảm lãi suất cho vay ngắn và trung hạn (giảm 0,11-1,5%) nhưng tăng lãi suất kỳ hạn dài (tăng 0,2 – 0,33%). Vietcombank cũng tăng 0,5% lãi suất đối với các khoản vay kỳ hạn dài.
Xét về mặt bằng chung trên thị trường, Vietcombank và Agribank là hai ngân hàng có lãi suất cho vay kỳ hạn ngắn thấp nhất, 7%/năm. Trong khi đó, Eximbank là ngân hàng có lãi suất cho vay trung dài hạn thấp nhất, 8,5 – 9%/năm.
Cùng với đó, lãi suất bình quân trên thị trường liên ngân hàng tiếp tục giảm ở hầu hết các kỳ hạn chủ chốt từ 01 tháng trở xuống. Cụ thể, lãi suất bình quân liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm, 01 tuần và 01 tháng giảm lần lượt còn 0,66%/năm, 0,94%/năm và 2,87%/năm.
Lãi suất cho vay USD cũng giảm mạnh. Trong khi lãi suất huy động vẫn là 0%, lãi suất cho vay bình quân là 4,44%, giảm mạnh từ mức 4,93% ở tháng 4.
|
|
| Lãi suất cho vay đang giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong năm dù lãi suất huy động tăng nhẹ. (Ảnh minh họa). |
Giới chuyên gia nhìn nhận, việc giảm lãi suất cho vay này là tin vui đối với cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh có ít nhân tố hỗ trợ. Tuy nhiên, các ý kiến này cũng lo ngại vì nhìn vào thực tế hiện nay cũng như thời gian tới, có quá nhiều yếu tố gây sức ép, khiến lãi suất cho vay khó giảm thêm.
Lạm phát năm nay dự báo ở mức 3-5%, khá cao so với mức 0,63% năm 2015. Lạm phát tăng thì người dân sẽ kỳ vọng lãi suất huy động cao nên ngân hàng khó giảm giá vốn đầu vào. Thực tế là sau khi đẩy lãi suất huy động dài hạn lên 8% một năm, gần đây, một số ngân hàng, trong đó có cả ngân hàng khối quốc doanh đã niêm yết kịch trần lãi suất 5,5% tại các kỳ hạn dưới 6 tháng.
Các ngân hàng cho rằng, việc tăng lãi suất tiền gửi này chủ yếu để dự trù nguồn vốn cho vay ở một số đơn vị, đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh cũng như cân đối lại nguồn vốn. “Một khi mặt bằng lãi suất huy động ở mức cao và có xu hướng tăng thì tất yếu sẽ gây áp lực tăng lãi suất cho vay”, một chuyên gia đánh giá.
Một yếu tố quan trọng khác là lãi suất ngân hàng đang phải cạnh tranh với trái phiếu Chính phủ. Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch BIDV cho rằng, để giảm áp lực lãi suất trung và dài hạn, Chính phủ nên điều chỉnh giảm tỷ lệ phát hành trái phiếu và siết chặt quản lý chi tiêu công. Hiện các ngân hàng thương mại vẫn là những thành viên chủ yếu tham gia mua trái phiếu trên thị trường. Theo ông Hà, cần giảm khoảng 10% khối lượng phát hành trái phiếu Chính phủ.
Ngoài ra, một nguyên nhân không nhỏ ảnh hưởng đến việc giảm lãi suất cho vay đó là áp lực lợi nhuận trước cổ đông. Trong mùa đại hội cổ đông năm nay, cổ đông nhiều ngân hàng bức xúc và yêu cầu phải có cổ tức sau nhiều năm không được nhận hoặc nhận mức “bèo bọt”.
Nhưng muốn đáp ứng được việc này, các ngân hàng thương mại bắt buộc phải tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, nhiều nhà băng lại than phiền rằng hiện lãi biên (NIM) của hệ thống ngân hàng đã ở mức rất thấp, giảm lãi suất cho vay sẽ khiến lợi nhuận của họ ngày càng teo tóp.
Theo Chủ tịch BIDV, với mức lãi suất cho vay bình quân 8,5% một năm, mức biên lợi nhuận (NIM) của các ngân hàng rất thấp. “Hiện giá vốn là 7,8%, trong đó lãi suất huy động 4,9%, dự phòng rủi ro 1,22%, dự trữ thanh toán 0,5%, chi phí quản lý hoạt động ngân hàng là 1,75%, NIM ròng chỉ 0,69% trong khi đó tỷ lệ này của các ngân hàng trong ASEAN từ 2,2-2,5%”, ông Hà nói.
Do đó, các ngân hàng cho rằng, để có thể tiếp tục giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian tới cần phải có một số chính sách hỗ trợ chứ không chỉ mỗi ngân hàng mà làm được. Một trong những “điều kiện” đó là giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc cho các ngân hàng. Theo ông, nên tiết giảm 1% tỷ lệ dự trữ bắt buộc với VND và 3% với ngoại tệ. Tỷ lệ dự trữ thanh toán cũng nên là 8% thay vì là 10% như theo Dự thảo Thông tư 36.
Dù thừa nhận diễn biến tiền tệ đang nổi lên một số thách thức như tăng trưởng kinh tế có dấu hiệu chậm lại; CPI có xu hướng tăng nhanh hơn các năm gần đây đòi hỏi phải kiểm soát lạm phát, nhưng Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết, Ngân hàng Nhà nước cam kết giữ ổn định mặt bằng lãi suất cho vay trong thời gian tới.
“Hiện nay lãi suất cho vay đã giảm mạnh và chỉ bằng 40% so với thời điểm 2011, nhưng công cụ điều hành lãi suất cũng phải dựa vào các chính sách vĩ mô và lạm phát nên Ngân hàng Nhà nước phải hết sức thận trọng”, Thống đốc chia sẻ.
Ngọc Anh
